“สิ่งที่ดีที่สุดสำหรับมนุษย์ทุกคน คือการแก้ไขข้อบกพร่องของตน ก่อนที่จะไปตำหนิติเตียนข้อบกพร่องของผู้อื่น”
เลื่อนตัวเองขึ้น แต่อย่าลดคนอื่นลง… อาจารย์สอนยูโด ชาวญี่ปุ่นอายุปูนปัจฉิมวัยคนหนึ่ง ชวนลูกศิษย์หนุ่มชาวอเมริกันเดิน ทอดน่องไปตามชายหาดยามเย็น
ช่วงหนึ่งของการสนทนา อาจารย์ใช้ไม้เท้าขีดเส้นสองเส้นคู่ขนานลงไปบนผืนทรายขาว ละเอียด เส้นหนึ่งยาวประมาณ ๕ ฟุต อีกเส้นหนึ่งยาวประมาณ ๓ ฟุต
“เธอลองทำให้เส้นที่ยาว ๓ ฟุต ยาวกว่าเส้นที่ยาว ๕ ฟุต ให้อาจารย์ดูหน่อยสิ”
เสียงอาจารย์บอกเป็นเชิงท้าทายอยู่ในที ลูกศิษย์อเมริกันหยุดคิด พินิจเส้นทั้งสองอยู่ครู่ หนึ่งก็เผยยิ้มที่ริมฝี ปากเหมือนค้นพบคำตอบ เธอบรรจงใช้เท้าข้างหนึ่งค่อยๆ ลบรอย เส้นตรงที่ยาวประมาณ ๕ ฟุตนั้นให้สั้น ลงจนเหลือนิดเดียว โดยวิธีนี้เส้นที่ยาวราว ๓ ฟุตจึงโดดเด่นขึ้นมาแทน ลบเสร็จเธอเงยหน้าสบตา อาจารย์พลางขอความเห็น
“เช่นนี้ ใช้ได้หรือยัง”
ผู้เป็นอาจารย์ใช้ไม้เท้าเคาะหัวเธอเบาๆ หนึ่งทีก่อนบอกว่า
“ใช้วิธีนี้ ชีวิตเธอก็มีแต่จะล้มเหลว รู้ไหม?
คนที่คิดจะยกตัวเองให้สูงขึ้นโดยการทำร้ายคู่แข่งนั้น ไม่สู้ ฉลาดเลย ทางทีดี จงยกตัวเอง ขึ้น แต่อย่าลดคนอื่นลง”
ว่าแล้วอาจารย์ก็ขีดเส้นทั้งสองใหม่ แล้วสาธิตให้ดูโดยการปล่อยเส้นที่ยาว ๕ ฟุตไว้อย่างเดิม แต่ขีดเส้น ที่ยาว ๓ ฟุตให้ยาวขึ้นเป็น ๑๐ ฟุต ฝ่ายลูกศิษย์ยังคงกังขา
“คู่แข่งของเธอ ไม่ใช่ศัตรู แต่คือครูของเธอ และเขาคือคนสำคัญที่จะทำให้เธอได้ก้าวไป ข้างหน้าอย่างสง่างาม เธอลองคิดดู
หากไร้เสียซึ่งคู่แข่ง เธอจะรู้ได้อย่างไรว่าตัวเองมีศักยภาพในการทำงานขนาดไหน ไม่มีอัปลักษณ์ เธอจะรู้จักความสวยงามได้อย่างไร
คู่แข่งขันของเรายิ่งเก่ง ยิ่งฉลาดล้ำ ก็จะทำให้ เรารู้จักขยับตัวเองขึ้นไปให้สูงส่งยิ่งขึ้น นักสู้ที่ดีนั้น เขายืนหยัดอยู่ในสังเวียนได้เพราะมีคู่ต่อสู้ที่เข้มแข็ง
คู่ต่อสู้ที่อ่อนแออาจทำให้เราเป็นผู้ชนะ แต่ชัยชนะนั้นมักไม่ยืนยง
“คนที่พยายามจะเลื่อนตัวเองขึ้นไปโดยการฆ่าน้อง ฟ้องนาย และขายเพื่อน ถึงแม้จะทำได้สำเร็จ แต่นั่น ก็เป็นความสำเร็จที่ปราศจากเกียรติคุณ ไม่อาจเอ่ยอ้างได้ อย่างเต็มภาคภูมิ
การเลื่อนตัวเองขึ้นไปโดย วิธีที่ไม่ชอบธรรม กับการเลื่อนตัวเองขึ้นไปโดยปล่อยให้คนอื่น ได้ก้าวไปตามวิถีทางของเขาอย่างเสรี นั้นมี ผลลัพธ์ต่างกันเพียงไร
“การเลื่อนตัวเองขี้น พร้อมกับลดคนอื่นลง เธออาจชนะ แต่ก็มีศัตรูเป็นของ
แถม การเลื่อนตัวเองขึ้นแต่ ไม่ลดคนอื่นลง เธออาจเป็นผู้ชนะพร้อมกับมีเพื่อนแท้เพิ่มขึ้น มากมาย
วิธีไหนจะดีกว่ากัน?”
ไม่ว่าจะเกิดเรื่องอะไรในชีวิต สุดท้ายชีวิตก็ต้องดำเนินต่อไป เราไม่สามารถเปลี่ยนคนอื่นได้และไม่สามารถทำให้คนอื่นทำในสิ่งที่ตนเองต้องการได้ แต่เราสามารถเปลี่ยนตนเองและทำทุกสิ่งทุกอย่างในดีขึ้นด้วยตัวของเราเอง ชีวิตคือของเรา คนที่จะทำให้ชีวิตเราดีขึ้นหรือแย่ลงก็คือตัวเราเอง
