เกณฑ์ทหารเป็นหน้าที่ของชายไทย ตามภาษาราชการเรียกว่า “การตรวจเลือกทหาร” ซึ่งในทางปฏิบัติ ตามกฎหมาย พ.ร.บ. รับราชการทหาร พ.ศ. 2497 กำหนดให้ชายไทยต้องเข้ารับราชการทหารทุกคน
ผู้มาเข้ารับการตรวจเลือกเข้ากองประจำการ หากไม่สามารถใช้สิทธิ์ผ่อนผัน จะถูกกรรมการตรวจเลือกแบ่งออกเป็น 4 จำพวก ได้แก่
1. คนที่มีร่างกายสมบูรณ์ดี
2. ไม่สมบูรณ์ดีแต่ไม่ถึงกับทุพพลภาพ
3. คนที่ไม่แข็งแรงพอที่จะรับราชการทหารในขณะนั้นได้ เพราะป่วยและไม่สามารถรักษาให้หายได้ใน 30 วัน
4. พิการ ทุพพลภาพ หรือ มีโรคที่ไม่สามารถรับราชการทหารได้
(8 ธ.ค.2566) ที่ประชุมสภากลาโหมเห็นชอบ ร่างพ.ร.บ.ออกตามความ ร่าง พ.ร.บ.การรับราชการทหาร พ.ศ.2497 โดยมีการแก้ไขเพิ่มเติม 3 กลุ่มโรค จากเดิม 12 เป็น 15 คือ โรคตุ่มน้ำพอง, โรคลำไส้พองแต่กำเนิด, และโรคเอนไซม์ เม็ดเลือดแดงผิดปกติ (G6PD) ซึ่งทำให้เกิดความไม่สมบูรณ์ของทหารกองเกิน ที่จะเข้าเป็นทหารกองประจำการ
สำหรับ 12 กลุ่มโรคไม่ต้องเกณฑ์ทหาร มีดังนี้
1.โรคหรือความผิดปกติของตา
2.โรคหรือความผิดปกติของหู
3.โรคของหัวใจและหลอดเลือด
4.โรคเลือดและอวัยวะสร้างเลือด
5.โรคของระบบหายใจ
6.โรคของระบบปัสสาวะ
7.โรคหรือความผิดปกติของกระดูก ข้อ และ กล้ามเนื้อ
8.โรคของต่อมไร้ท่อและภาวะผิดปกติของเมตาบอลิซึม
9.โรคทางประสาทวิทยา
10.โรคติดเชื้อ
11.โรคทางจิตเวช
12.โรคอื่นๆ อาทิ กะเทย, มะเร็ง, ตับอักเสบเรื้อรัง, ตับแข็ง, คนเผือก, โรคลูปัสอิธิมาโตซัส, กายแข็ง และรูปวิปริตต่างๆ
.
