“พุทธรักษา” เป็นพันธุ์ไม้ที่มีชื่อเป็นมงคลนามมีความหมายตรงตัวง่ายๆ แบบชาวพุทธ คือ “พระคุ้มครอง” หมายถึงพระพุทธเจ้าคอยปกป้องคุ้มครอง คนโบราณเชื่อว่า บ้านใดปลูกต้นพุทธรักษาไว้ประจำบ้านจะช่วยคุ้มครอง ป้องกันอันตรายแก่บ้านและผู้อาศัยได้ เพราะพุทธรักษาเป็นพรรณไม้ที่คนโบราณเชื่อว่า มีพระเจ้าคุ้มครองรักษาให้มีความสงบสุข คือเป็นไม้มงคลนั่นเอง
เป็นที่ทราบกันดีว่าดอกพุทธรักษาสีเหลือง เป็นดอกไม้สัญลักษณ์ประจำวันพ่อ ตรงกับสีของวันพระราชสมภพในพระบาทเด็จพระเจ้าอยู่หัว (วันจันทร์) อีกทั้งยังเป็นพันธุ์ไม้มงคลที่เชื่อกันว่าเป็นตัวแทนของพระพุทธเจ้าที่คอยปกปักษ์รักษาโลกให้มีแต่ความสงบสุข ไม่เกิดเรื่องที่ทำให้มีแต่ความเดือดเนื้อร้อนใจ และรอดพ้นจากอันตรายทั้งปวง ฉะนั้น ดอกพุทธรักษา จึงเป็นดอกไม้ประจำวันพ่อแห่งชาติที่มีคุณสมบัติหลายประการเหมาะสม ครบถ้วน เหมาะสำหรับใช้เป็นตัวแทนเพื่อส่งมอบความเคารพบูชาให้กับพ่อ พร้อมทั้งเป็นการอวยพรให้ท่านได้รับการคุ้มครองปกป้องให้เกิดความสงบสุข ปราศจากอันตรายใดๆ ทั้งปวง
ดอกพุทธรักษาสีเหลืองยังเป็นสัญลักษณ์ตัวแทนของวันพ่อ ลูกจะนำดอกพุทธรักษานี้มอบให้พ่อในวันที่ 5 ธันวาคม ของทุกปี อันแสดงให้เห็นถึงความศักดิ์สิทธิ์และความเป็นมงคลของไม้ชนิดนี้
ดอกพุทธรักษาเป็นไม้ในเขตร้อนตามบันทึกถูกพบครั้งแรกในหมู่เกาะเวสอินดี้ และแถบอเมริกาใต้ จะพบได้ทั้งในที่ลุ่มและที่ดอนในเขตต่างๆอย่างไรก็ตามไม้นี้ถูกนำมาพัฒนา เป็นไม้ประดับและขยายพันธุ์ให้ดีขึ้นโดยชาวยุโรปในช่วงเวลาหลายปีนั้นต้นไม้ ได้มีการปรับตัวให้ทนกับทุกสภาพอากาศในประเทศต่างๆแม้ว่าสภาพอากาศในเขตที่ หนาวจัดเป็นอุปสรรคในการปลูกแต่ถ้าสามารถเข้าใจวงจรการเจริญเติบโตของมัน แล้วการใช้เทคนิคต่างๆ ก็สามารถชนะธรรมชาติได้ในที่สุด
ถ้าเราย้อนหลัง ไปในอดีตสักร้อยปี จะพบว่าดอกพุทธรักษาเป็นไม้ที่ได้รับความนิยมเป็นอย่างมากและถูกนำมาปลูกอย่าง แพร่หลายในสวนทั้งขนาดเล็กและใหญ่ หลังจากนั้นไม่นานความนิยมก็ลดลงแต่ก็ฟื้นกลับมาอีกจนกระทั่งถึงปัจจุบัน พุทธรักษาเป็นไม้ดอกระดับนานาชาติโดยหลายๆประเทศยอมรับให้เป็นไม้หลักในการตกแต่งสถานที่ที่สำคัญๆ ลักษณะช่อดอกที่หลากสีสร้างความเร้าใจให้กับนักจัดสวนยุคใหม่ที่เน้นไม้ที่ ปลูกง่ายและสวยงามอยู่เสมอ
ชื่อไทยของดอกพุทธรักษานั้นไม่มีการบันทึกว่าตั้งโดยผู้ใดแต่เป็นชื่อที่ไพเราะมีความหมาย ดอกพุทธรักษาเป็นสัญลักษณ์ตัวแทนวันพ่อ เป็นพันธุ์ไม้ที่มีชื่อเป็นมงคลนาม แปลว่า พระพุทธเจ้าคอยปกป้องคุ้มครอง เหมาะกับวัฒนธรรมของบ้านเราที่มีศาสนาพุทธเป็นศาสนาประจำชาติที่ชาวพุทธทุกคนควรปกป้องและรักษาไว้ แต่ชื่อสากลที่เรียกว่า แคนนาส์ (Cannas) มาจากศัพท์ของภาษากรีกที่เขียนเป็นอังกฤษว่า (Kanna) ที่หมายถึง ต้นไม้ที่มีลักษณะคล้ายต้นอ้อ มีการเรียกไม้นี้ในต่างประเทศอย่างหลากหลาย อาทิเช่น แคนนา ลิลี่ (Canna lily) อินเดียนช็อตแพล้น (Indian short plant) ฯลฯ ในประเทศสเปน ชาวบ้านนำเมล็ดที่กลมแข็งสีดำมาใช้ทำลูกปัด เครื่องดนตรีที่เรียกว่า โฮชา (Hosha) ของชาวซีมบาเว ที่ใช้ในการเขย่านั้นใช้เมล็ดพุทธรักษาเป็นส่วนประกอบ
ตำแหน่งที่ปลูกและผู้ปลูกพุทธรักษา
เพื่อเป็นสิริมงคลแก่บ้านและผู้อาศัย ควรปลูกต้นพุทธรักษาไว้ทางทิศตะวันตก ผู้ปลูกควรปลูกในวันพุธ เพราะโบราณเชื่อว่าการปลูกไม้เอาประโยชน์ทั่วไปทางดอกให้ปลูกในวันพุธ
พุทธรักษายังมีสรรพคุณทางยาด้วย เช่นที่ประเทศ ปาปัวนิวกินี ใช้หัวพุทธรักษาเป็นอาหารหลักเหมือนหัวเผือกหัวมัน ส่วนไทยเราเมื่อสมัยโบราณ นำหัวพุทธรักษามาต้มกิน บำรุงปอด แก้อาเจียน หรือไอเป็นเลือด บางครั้งนำดอกมาใช้ห้ามเลือด รักษาแผลที่มีหนอง เมล็ดใช้บดแก้ปวดศีรษะ แต่ยังไม่มีงานวิจัยทางวิทยาศาสตร์ สนับสนุนสรรพคุณในทางยา จึงนิยมปลูกเพื่อเป็นไม้ประดับ
