❖ ศาสนา ศิลปะ วัฒนธรรม

ตำนาน “พระฤาษี” บรมครูแห่งศาสตร์วิชา

ฤาษี ตามความหมายในพจนานุกรม หมายถึงผู้หลีกเร้น ไปสู่สถานที่อันสงบระงับ อันมิได้ความวุ่นวายเข้ามาก่อกวน (อีกนัยหนึ่ง เรียกว่า ผู้อยู่อย่างสันโดษ)

แม้คำว่า “ฤาษี” เป็นคำที่คุ้นหู้คนไทยมาตั้งแต่สมัยโบราณแล้ว แต่เราก็รู้เรื่องราวจริงๆเกี่ยวกับฤาษีน้อยมาก โดยส่วนใหญ่จะเป็นข้อมูลที่เชื่อมโยงกับคัมภีร์พระเวทของศาสนาพรามณ์ มีผู้เล่าขานสืบต่อกันมาเรื่อยๆ จนผนวกเข้ากับคติความเชื่อของคนแต่ละกลุ่ม และกลายเป็นเรื่องมากมายเกี่ยวกับพระฤาษี ผู้มีอิทธิฤทธิ์ต่างๆกันไป

ฤาษี เป็นนักบวชที่บำเพ็ญตบะอยู่ตามป่าเขา ที่สงบวิเวก ไม่ทราบว่าเกิดขึ้นครั้งแรกเมื่อใด แต่มีมาตั้งแต่ก่อนสมัยพุทธกาลแล้ว โดยเชื่อว่าผู้เขียนพระคัมภีร์พระเวทก็คือเหล่าฤาษีนั่นเอง และกลายมาเป็นผู้มีบทบาทสำคัญในศาสนาพราหมณ์-ฮินดู โดยสอนคัมภีร์พระเวท วิชาความรู้ แก่คนทั่วไปรวมถึงเหล่ากษัตริย์ผู้ครองนครต่างๆ ตลอดจนประกอบพิธีกรรมต่างๆ สถานะของฤาษีนั้นจัดอยู่ในวรรณะพราหมณ์ เป็นผู้ที่ทุกชนชั้นให้ความเคารพยำเกรงในฐานะนักบวช ฤาษีสามารถให้โทษแก่ใครก็ตามโดยการสาปแช่ง ซึ่งการสาปแช่งของฤาษีนั้นแม้แต่เทวดาก็หนีไม่พ้น ตัวอย่างเช่น การสาปแช่งพระอินทร์ของฤาษีทุรวาส ที่ให้ผลทำให้เทวดารบแพ้อสูรอยู่บ่อยๆ

อิทธิฤทธิ์ของฤาษีนั้น มาจากการบำเพ็ญตบะอย่างแรงกล้า บางตำราว่ากันเป็นร้อยปีก็มี ส่วนฤทธิ์ของแต่ละตนก็จะต่างๆกัน เช่น เหาะเหินเดินอากาศ หูทิพย์ ตาทิพย์ หยั่งรู้อนาคต วาจาสิทธิ์ ฯลฯ

ฤาษีมีบทบาทสำคัญในวรรณกรรมไทยหลายเรื่อง เช่น รามเกียรติ์ พระอภัยมณี หลวิชัย-คาวี อิเหนา ฯลฯ โดยเป็นพระอาจารย์ผู้มีผู้มีอิทธิฤทธิ์ ประสิทธิ์ประสาทสรรพวิชาให้ตัวละครต่างๆ หรือแม้กระทั่งตัวละครไปบวชเป็นฤาษีอยู่ในป่าก็มี เห็นได้ชัดว่าวรรณกรรมเหล่านี้ได้เขียนจากคติศาสนาพราหมณ์

ตำนานเกี่ยวกับพระฤาษีนั้นมีมากมาย เช่น ตำนานการสร้างฤาษีของพระพรหม ตำนานฤาษี 108 ตน ตำนานเทพนพเคราะห์ ตลอดจนตำนานการสร้างสรรค์ศาสตร์วิชาต่างๆ โดยในแต่ละศาสตร์จะมีฤาษีเป็นพระอาจารย์ที่เคารพบูชาตามความเชื่อ เช่น วิชานาฎศิลป์ มีพระภรตมุนี วิชาดุริยางค์ มีพระฤาษีนารอด การแพทย์ มีฤาษีชีวกโกมารภัจจ์ ฯลฯ ส่วนในทางอิทธิฤทธิ์ก็มีการเคารพบูชาฤาษีหลายตน เช่น ฤาษีตาไฟ ฤาษีกไลยโกฎ ฤาษีตาวัว ฯลฯ

ในพุทธศาสนา ก็ได้กล่าวถึงฤาษีอยู่บ่อยครั้ง จากพุทธประวัติ ก่อนพระพุทธเจ้าจะตรัสรู้ ก็เคยเป็นฤาษีมาก่อน และสาวกของพระองค์เช่น ปัญจวคีย์ ก็เคยเป็นฤาษีเช่นกัน และเรื่องอดีตชาติของพระสมณโคดม ท่เคยเสวยพระชาติเป็นสุเมธดาบส ที่ได้รับพุทธพยากรณ์จากพระทีปังกรพุทธเจ้าว่าจะได้ตรัสรู้เป็นพระพุทธเจ้าองค์ต่อไป นอกจากนันยังมีตำนานเกี่ยวกับฤาษีในทศชาติชาดก เช่น สุทัศน์ดาบส (จากพระภูริทัต) “นารทดาบส และมิคาชินดาบส (จากเรื่องพระมหาชนก) พระนารทฤาษี (จากนารทชาดก) ฯลฯ

ในศาสนาอื่นๆก็มีนักบวชทีเทียบได้กับฤาษีเหมือนกัน เช่น ลัทธิเต๋า ก็คือ “เซียน” ที่บำเพ็ญพรตจนมีอิทธิฤทธิ์ต่างๆ เซียนที่มีชื่อเสียงคือ กลุ่มเซียนทั้งแปด ที่มีปรากฏมากมายในศิลปะจีนนั่นเอง

cr: Kennie Gallery ต้นฉบับ ► เล่าเรื่องหุ่นไทย “พ่อแก่-ครูฤาษี” / ขอบคุณเจ้าของภาพ

admin

Recent Posts

แจก “บทสวดมนต์ไหว้พระประจำวันเกิด” ทั้ง 7 วัน เสริมสิริมงคล

บทสวดมนต์ประจำวันเกิด แบบเต็มและแบบย่อทั้ง 7 วัน ตามกำลังวัน สวดก่อนนอนชีวิตราบรื่น ร่มเย็น เสริมสิริมงคล ประโยชน์ของการสวดมนต์ก็คือทำให้จิตใจเราผ่องใส และจิตใจสงบมากขึ้น ผู้ที่เกิดวันอาทิตย์ พระประจำวันเกิด คือ พระพุทธรูปปางถวายเนตร บทสวดมนต์บูชาพระประจำวันอาทิตย์… อ่านเพิ่มเติม..

18 hours ago

คนท้องผูกบ่อย! ต้องลองผลไม้ 9 ชนิดนี้กากใยสูง รับรองถ่ายคล่องแน่

อาการท้องผูก ท้องอืด ถึงแม้จะไม่ส่งผลอันตรายมากถึงชีวิตแต่ก็สร้างความอึดอัดไม่สบายท้อง หรืออาจลุกลามกลายเป็นโรคอันตรายในอนาคตได้ และที่สำคัญอาการเหล่านี้มักส่งผลต่อการใช้ชีวิตประจำวันโดยตรง! ผลไม้หลายชนิดอุดมไปด้วยใยอาหาร ทำให้การขับถ่ายง่ายขึ้น ผลไม้ 9 ชนิดช่วยขับถ่าย กากใยสูง แก้อาการท้องผูกชนิดไหนบ้างนั้น มาดูกันเลย 1.มะละกอสุก เป็นผลไม้ที่มีกากใยสูงและหาทานง่าย… อ่านเพิ่มเติม..

4 days ago

จากความเชื่อ “เปรต” ผีที่หิวโหย 12 ตระกูล 21 จำพวก

เปรต "Preta" หมายถึงผี ตามความเชื่อในหลายศาสนาทั้ง ศาสนาพุทธ ศาสนาฮินดู ศาสนาซิกข์ และศาสนาเชน ตามความเชื่อนั้น เปรตเป็นผีได้รับความทุกข์ทรมานแสนสาหัสกว่าเมื่อครั้งเป็นมนุษย์มาก โดยต้องทรมานกับความหิวโหยและความเจ็บปวดทางกาย ความเชื่อเรื่องเปรตมีต้นกำเนิดมาจากพิธีกรรมทางศาสนาในประเทศอินเดียตั้งแต่ยุคโบราณ และเริ่มแพร่กระจายสู่สังคมในกลุ่มประเทศเอเชียตะวันออก คำว่า "Preta"… อ่านเพิ่มเติม..

2 weeks ago

เชื่อหรือไม่? ในอดีตประเทศไทยเคยมี ‘กระทรวงเวทมนตร์’

เชื่อหรือไม่? ว่าประเทศไทยในอดีตนั้นเคยมี ‘กระทรวงเวทมนตร์’ แต่ใช้ในชื่อว่า ‘กระทรวงแพทยาคม’ หรือบางบันทึกเรียกว่า ‘ศาลกระทรวงแพทยา’ ซึ่งเป็นกระทรวงที่เกี่ยวกับสอบสวนพิจารณาโทษของผู้กระทำผิดเกี่ยวกับการกระทำทาง ’ไสยศาสตร์’ โดยเฉพาะ เนื่องจากในสมัยนั้น ไม่ว่าชนชั้นใดก็ต่างเชื่อในเรื่องของ ไสยศาสตร์ กันทั้งนั้น ไม่ว่าจะเป็นชนชั้นสูง… อ่านเพิ่มเติม..

2 months ago

ทำไมเด็กถึงติดหมอนเน่า ผ้าห่มเน่า หรือตุ๊กตาเก่าๆ 🧸💕

ทำไมเด็กถึงติดหมอนเน่า ผ้าห่มเน่า หรือตุ๊กตาเก่าๆ 🧸💕 เคยสังเกตไหมว่าเด็กน้อยมักมีของชิ้นพิเศษที่พวกเขาพกติดตัวไม่ห่าง เช่น ตุ๊กตาหมี หมอน หรือผ้าห่มเก่าๆ ซึ่งเราอาจเรียกมันว่า "หมอนเน่า" "หมีเน่า" แต่สำหรับเด็กแล้ว สิ่งเหล่านี้คือความสบายใจในโลกที่เปลี่ยนแปลงตลอดเวลา! 😌💫… อ่านเพิ่มเติม..

2 months ago

ตำรวจไซเบอร์ แนะนำ 5 แอปฯเช็คน้ำท่วมและสภาพอากาศ

🚨ตำรวจไซเบอร์ แนะนำ 5 แอปฯเช็คน้ำท่วมและสภาพอากาศ 🌂 ช่วงนี้ประเทศไทยบางพื้นที่ฝนตกหนักมาก เกิดน้ำท่วมขัง น้ำป่าไหลหลาก น้ำล้นตลิ่ง เพื่อเป็นการป้องกันภัยให้ทันท่วงที ตำรวจไซเบอร์ขอแนะนำ 5 แอปพลิเคชันเช็กสภาพอากาศและสถานการณ์น้ำ เพื่อเป็นตัวช่วยวางแผนการเดินทางและจัดการความเสี่ยงได้ทันเวลา ⚠️เอาตัวรอดจากน้ำท่วม… อ่านเพิ่มเติม..

2 months ago

This website uses cookies.