ตู้เย็น เปอร์เซียโบราณ ที่เก็บอาหารและแม้แต่น้ําแข็งไว้นานก่อนที่จะมีการประดิษฐ์ไฟฟ้า

ยัคชาล : ตู้เย็นโบราณ วีถีอันชาญฉลาดของอารยธรรมเปอร์เซีย ที่เก็บอาหารและแม้แต่น้ําแข็งไว้นานก่อนที่จะมีการประดิษฐ์ไฟฟ้า

ในกรณีที่มีคนพยายามโต้แย้งว่าอารยธรรมมนุษย์โบราณมีความก้าวหน้าน้อยกว่าเมื่อเทียบกับมนุษยชาติสมัยใหม่ เราได้รวบรวมตัวอย่างบางส่วนเพื่อสนับสนุนคนสมัยก่อน หลายครั้งที่พวกเขาแยบยลในประเภทของเทคโนโลยีที่พวกเขาคิดขึ้นมาและใช้ในชีวิตประจําวัน

ยกตัวอย่างชาวอินคาที่ไม่มีระบบตัวอักษรที่พัฒนาแล้วสําหรับการเขียน แต่มีควิปู ซึ่งเป็นอุปกรณ์นับนอตและสตริงที่ช่วยให้พวกเขาติดตามบันทึกประชากรและปศุสัตว์ และแม้กระทั่งหวนคืนตอนสําคัญของคติชนวิทยาของพวกเขา

เมื่อพูดถึงวิศวกรรม สิ่งมหัศจรรย์ทางสถาปัตยกรรมมีอยู่ทั่วไปทุกหนทุกแห่งในเกือบทุกทวีป ไม่ว่าจะเป็นปิรามิดของอียิปต์ นครวัดแห่งจักรวรรดิเขมร หรือแม้แต่เมืองใต้ดินทั้งหมด เช่น Derinkuyu ในภูมิภาคคัปปาโดเกียของตุรกี ตัวอย่างที่ยอดเยี่ยมอย่างหนึ่งของวิศวกรรมที่ชาญฉลาดและยั่งยืนนําเราไปสู่ตะวันออกกลาง ซึ่งเป็นอาณาจักรที่ขึ้นชื่อว่าเป็นหนึ่งในแหล่งกําเนิดของอารยธรรมและการพัฒนาวัฒนธรรมมนุษย์ ที่นั่น ประมาณศตวรรษที่ 4 ก่อนคริสตกาล ชาวเปอร์เซียโบราณได้คิดค้นสิ่งที่เรียกว่ายัคชาล (Yakhchal) ขึ้นมา

yakhchāl ไม่ได้ทําหน้าที่เป็นที่ฝังศพหรือสถานที่สําหรับรองรับผู้คน แต่กลับทําหน้าที่สําคัญอีกประการหนึ่งท่ามกลางฤดูร้อนที่แผดเผา ด้วยความร้อนที่มากเกินไปและสภาพอากาศที่แห้งแล้ง ภูมิภาคนี้มีผู้อยู่อาศัย ชาวเปอร์เซียโบราณ ที่ต้องการวิธีคลายร้อนและเก็บอาหารในช่วงฤดูร้อน และนั่นคือช่วงที่ยาคชอลถูกพบความช่วยเหลืออย่างมาก คํานี้ย่อมาจาก “หลุมน้ําแข็ง” สิ่งปลูกสร้างเหล่านี้ให้ทั้งพื้นที่และเงื่อนไขในการจัดเก็บไม่เพียงแต่น้ําแข็งเท่านั้น แต่ยังรวมถึงอาหารหลายประเภทที่อาจเน่าเสียอย่างรวดเร็วในอุณหภูมิที่ร้อน

ด้านนอก โครงสร้าง yakhchāl สามารถครอบงําเส้นขอบฟ้าด้วยรูปทรงโดม และด้านใน โดยทั่วไปแล้วจะรวมระบบทําความเย็นแบบระเหยที่อนุญาตให้น้ําแข็งและทรัพยากรอาหารเย็นหรือแช่แข็งได้ในขณะที่เก็บไว้ในห้องใต้ดินของโครงสร้าง อาจฟังดูไกลตัวเล็กน้อยที่ชาวเปอร์เซียโบราณช่วยน้ําแข็งไว้กลางทะเลทราย แต่โดยพื้นฐานแล้วเทคนิคของพวกเขานั้นไม่ซับซ้อนนัก

อาคารยัคชาลทั่วไปจะสูงขึ้นประมาณ 60 ฟุต และด้านในจะมีพื้นที่กว้างขวางสําหรับจัดเก็บ ตัวอย่างชั้นนําชี้ไปที่ตัวเลข เช่น ปริมาตร 6,500 ลูกบาศก์หลา ระบบทําความเย็นแบบระเหยภายในโครงสร้างทํางานผ่านเครื่องดักลมและน้ําที่นํามาจากน้ําพุใกล้เคียงผ่าน qanāts ซึ่งเป็นระบบช่องสัญญาณใต้ดินทั่วไปในภูมิภาคที่ออกแบบมาเพื่อลําเลียงน้ําผ่านชุมชนและสิ่งอํานวยความสะดวกต่างๆ

การทําความเย็นแบบระเหยทําให้อุณหภูมิภายในยาคชาลลดลงอย่างง่ายดาย ให้ความรู้สึกเย็นสบายว่าคุณกําลังยืนอยู่ในตู้เย็นขนาดใหญ่เครื่องเดียว ผนังของมันถูกสร้างขึ้นอย่างชาญฉลาดเช่นกัน ด้วยการใช้ปูนพิเศษที่ให้ฉนวนซุปเปอร์และป้องกันแสงแดดในทะเลทรายที่ร้อนระอุ เป็นการผสมผสานระหว่างทราย ดินเหนียว และส่วนประกอบอื่นๆ เช่น ไข่ขาวและขนแพะ เป็นต้น

โครงสร้างยังมีร่องลึกที่ด้านล่าง ซึ่งออกแบบมาเพื่อรวบรวมน้ําที่มาจากน้ําแข็งหลอมเหลว เมื่อเก็บได้แล้ว น้ํานี้จะถูกแช่แข็งในตอนกลางคืน โดยใช้ทรัพยากรให้เกิดประโยชน์สูงสุดเช่นเดียวกับอุณหภูมิในตอนกลางคืนของทะเลทรายที่หนาวเย็น มันเป็นกระบวนการที่ซ้ำซากจําเจ

yakhchāls ไม่เพียงแต่จัดหาทรัพยากรอาหาร ขนม และน้ําแข็งขั้นพื้นฐานให้กับราชวงศ์และเจ้าหน้าที่ระดับสูงของรัฐเท่านั้น แต่การบริการยังบรรลุผลได้มากจนแม้แต่สังคมที่ยากจนที่สุดก็สามารถเข้าถึงได้ การใช้ยัคชะฮ์ได้หยุดลงในยุคปัจจุบัน และแม้ว่าโครงสร้างบางอย่างจะได้รับความเสียหายและกัดเซาะจากพายุทะเลทราย แต่ก็ยังพบได้มากมายทั่วอิหร่านและประเทศเพื่อนบ้านบางประเทศ เท่าที่ทาจิกิสถาน การใช้คําว่า yakhchāl ยังคงอยู่ในภูมิภาคปัจจุบัน ซึ่งโดยทั่วไปหมายถึงตู้เย็นที่พบในห้องครัวสมัยใหม่

ขอบคุณที่มา – สเตฟาน แอนดรูวส์
สเตฟานเป็นนักเขียนอิสระและเป็นผู้สนับสนุน The Vintage News เป็นประจํา เขาสําเร็จการศึกษาด้านวรรณคดี เขายังทําบล็อก – This City Knows