พระสัมมาสัมพุทธเจ้าตรัสว่า “การได้อัตภาพเป็นมนุษย์นั้นแสนยาก” แต่การดำเนินชีวิต
ให้ถูกทางเมื่อเกิดมาแล้วยังยากกว่า..
มนุษย์จะได้ชื่อว่าเป็นสัตว์ประเสริฐ ถึงกระนั้นการเกิดเป็นมนุษย์ ก็เป็นทุกข์ ไม่ใข่จะเป็นสุขไปทุกอย่าง ทุกข์เพราะต้องแสวงหาสิ่งต่างๆมาปรนเปรอชีวิต
ทุกข์เพราะเจ็บป่วย ทุกข์เพราะต้องพลัดพรากจากสิ่งที่เป็นที่รัก เป็นต้น แม้มนุษย์ที่มีความเป็นอยู่อุดมสมบูรณ์ที่สุดอย่างพระเจ้าจักรพรรดิ ก็หนีทุกข์เป็นต้นเหล่านี้ไม่พ้น เกิดมาแล้วก็เป็นทุกข์บ้าง สุขบ้าง คละ เคล้ากันไป แล้วแต่ว่า แต่ละคนจะมีวิธี เสาะแสวงหา หรือ หลีกเลี่ยง ความสุข – ทุกข์ เหล่านั้นกันอย่างไร
พุทธองค์ตรัสรู้ รู้ความจริงอันประเสริฐ 4 ประการ ทุกข์ สมุทัย นิโรธ มรรค
พุทธองค์ทรงวาง “ทุกข์” ไว้เป็นข้อแรกนั่นสะท้อนถึงสิ่งนี้สำคัญมาก จัดเป็นลำดับ 1
นี่คือความจริงเมื่อ สองพันกว่าปีล่วงมาแล้ว ปัจจุบันเราจะเห็นวิชาการไม่ว่าศาสตร์ด้านไหน ที่มนุษย์คิดขึ้นมาเพื่อแก้ปัญหาใดๆ ก็จักวาง ขั้นแรกคือ นิยามปัญหา ให้ได้ก่อน ที่จะแก้ปัญหา
ความทุกข์ 10 ประการ
1. สภาวทุกข์ ทุกข์ประจำสังขาร คือ เกิด แก่ เจ็บ และตาย
2. ปกิณณกทุกข์ ทุกข์จร คือ โสกะ ปริเทวะ ทุกขะ โทมนัส อุปายาส
3. นิพัทธทุกข์ ทุกข์อันเนืองนิตย์ คือ หนาว ร้อน หิว กระหาย ปวดอุจจาระ ปัสสาวะ
4. พยาธิทุกข์ ทุกข์เพราะโรคต่าง ๆ
5. สัตาปทุกข์ ทุกข์เกิดจากกิเลส คือ โลภ โกรธ และหลง
6. วิปากทุกข์ ทุกข์เกิดจากกรรมเก่าตามมาให้ผล
7. สหคตทุกข์ ( วิปริณามทุกข์ ) ทุกข์เกิดจากโลกธรรม 8
8. อาหารปริเยฎฐิทุกข์ ทุกข์เกิดจากการหาอาหาร
9. วิวาทมูลกทุกข์ ทุกข์เกิดจากการทะเลาะวิวาท
10. ทุกขขันธ์ ทุกข์รวบยอด คือความมั่นในขันธ์ 5 การดับทุกข์
