‘พิธีสรงน้ำพระในบ้าน’ เป็นพิธีกรรมที่จะต้องกระทำเป็นประจำทุกปีในวันสงกรานต์ โดยจะมีการทำความสะอาดองค์พุทธรูป หิ้งพระ เปลี่ยนผ้าขาวรองพระ เป็นอาทิ
เริ่มขั้นตอนการสรงน้ำพระพุทธรูป ด้วยการอัญเชิญพระพุทธรูปขึ้นมาเช็ดทำความสะอาดเบื้องต้นด้วยผ้าผืนใหม่หรือฟองน้ำสะอาดทีละองค์ หากเป็น ‘กรอบรูป’ ให้ใช้ฟองน้ำชุบน้ำบิดหมาดแล้วเช็ดให้เกลี้ยงเกลา หากเป็น ‘พระเครื่อง’ ควรหากล่องเก็บใส่ไว้ให้เป็นระเบียบ
เมื่อทำความสะอาดเสร็จแล้ว ให้อัญเชิญพระพุทธรูปทั้งหมดไปประดิษฐานชั่วคราวบนโต๊ะ โดยมีพานหรือถาดรอง ประดับโต๊ะด้วยดอกไม้หอม กลีบดอกไม้ หรือพวงมาลัยให้สวยงาม
เตรียมเครื่องหอม โดยการโรยดอกไม้หอม พวงมาลัย น้ำหอม น้ำอบ หรือน้ำปรุง ใส่ในขันน้ำสะอาดไว้สำหรับสรงน้ำพระ
ทำความสะอาดที่ประดิษฐานองค์พระประจำบ้าน เช่น หิ้งพระ โต๊ะหมู่บูชา และสิ่งของที่เกี่ยวข้องกับที่ประดิษฐานองค์พระให้สะอาดสะอ้าน
ชวนคนในบ้านตั้งจิตอธิษฐานและร่วมสรงน้ำพระไปพร้อมๆ กัน โดยนำขันน้ำที่ใส่เครื่องหอมเตรียมไว้สรงที่องค์พระพุทธรูปให้ครบทุกองค์
ทั้งนี้ ก่อนอัญเชิญพระพุทธรูปมาเช็ดทำความสะอาด ให้กล่าว คำขอขมา ก่อนเพื่อไม่ให้เกิดโทษภัย เริ่มด้วยการตั้งนะโม 3 จบ และกล่าวคำขอขมาดังนี้
ระตะนัตตะเย ปะมาเทนะ ทะวารัตตะเยนะ กะตัง สัพพัง อะปะราธัง ขะมะตุ โน ภันเต
คำแปล : กายกรรม 3, วจีกรรม 4, มโนกรรม 3, ที่ข้าพเจ้าได้ประมาทพลาดพลั้งในพระรัตนตรัย ด้วยความตั้งใจก็ดี ไม่ตั้งใจก็ดี ต่อหน้าก็ดี ลับหลังก็ดี ขอพระรัตนตรัยได้โปรดยกโทษให้ข้าพเจ้าด้วยเถิด จากนั้นจึงอัญเชิญพระพุทธรูปไปตั้งสรงน้ำ ณ ที่กำหนด พร้อมกล่าวอาราธนาดังนี้
อุกาสะ ภันเต ภะคะวา อะยัง กาโล คิมหันตะอุตุ กาละสัมปัตโต อิจฉามะ ภะคะวันตัง อะภิสิญจิตุง สักกัจจัง อาราธะนัง กะโรมะ
คำแปล : ข้าแต่พระผู้มีพระภาคเจ้า ขอประทานพระวโรกาส เวลานี้เป็นหน้าร้อน ผองข้าพระพุทธเจ้าทั้งหลาย ปรารถนาอาราธนาพระผู้มีพระภาคเจ้าลงสรงน้ำด้วยความเคารพยิ่ง เพื่อความผาสุกของข้าพเจ้าทั้งหลาย ก่อนสรงน้ำพระ ให้เริ่มด้วยการตั้งนะโม 3 จบ และ กล่าวคำอธิษฐานสรงน้ำพระ ดังนี้
อิมินา สิญฺจะเนเนวะ โรโค โสโก อุปัททะโว นิพพันตุ สัพพะโส เอเต สุขี โหนตุ นิรันตะรัง
คำแปล :- เดชะ ข้าสรงน้ำ พระชุ่มฉ่ำตลอดกาล ทุกข์โศกโรคภัยพาล อันตรธาน เป็นสุข เทอญ
หลังจากกล่าวคำอธิษฐานเสร็จแล้ว จึงตักน้ำสรงพระพุทธรูปด้วยความเคารพ และอัญเชิญพระพุทธรูปกลับสู่โต๊ะหมู่บูชา
บุญที่เกิดจากการสรงน้ำพระ คือ ความสุขใจ เบิกบานใจ ชุ่มชื่นใจ ความสะอาดของจิตใจ อันเกิดจากความเลื่อมใสในสิ่งที่ตนเคารพแล้วกระทำการบูชา ดังพระบาลีว่า “นัตถิ จิตเต ปะสันนัมหิ อัปปะกา นามะ ทักขิณา เมื่อจิตเลื่อมใสแล้ว ผลบุญไม่ชื่อว่าน้อย”
การสรงน้ำพระ ก็เป็นการกระทำที่เกิดจากจิตที่เลื่อมใสในพระรัตนตรัยแล้วต้องการถวายน้ำอบน้ำหอม อันเป็นอามิสบูชา
อีกนัยหนึ่งเป็นการแสดงมุทิตาจิตในท่านผู้เป็นที่เคารพ ซึ่งพระพุทธรูปก็จัดอยู่ในฐานะเป็นที่เคารพทางด้านจิตใจ โดยเฉพาะพระภิกษุสงฆ์ซึ่งปฏิบ้ติดีเป็นผู้นำทางจิตวิญญาณ สืบสานหลักธรรมนำเผยแผ่ สาธุชนสำนึกในคุณงามความดีของท่าน จึงถวายการเคารพบูชาด้วยการสรงน้ำ เป็นผลแห่งกุศลกรรมรูปแบบหนึ่ง
ขอขอบคุณเจ้าของภาพ / ข้อมูลโดย เว็บไซต์ วัดป่ามหาชัย www.watpamahachai.net
